حرف های یک معلم
تقسیم آموخته های یک معلمحرف های یک معلم
تقسیم آموخته های یک معلم15 اصل مهم برای یادگیری موثر
مبانی نظری روش تعاملی تدریس(روش فعال
متخصصان و نظریه پردازان متعددی از تدریس تعاملی حمایت کرده اند . با حرکت فکری که توسط ژان ژاک روسو شروع شد و به انقلاب کپرنیکی تعلیم وتربیت نامیده شد،کودک به صورت هسته مرکزی فعالیتهای تربیتی درآمدومتفکرانی چون هال ودیوئی رشد ذهنی آدمی را قبل از هرچیز زاییده فشار درونی دانسته و انسان را ذاتا موجودی فعال دانستند که در جریان امور دخالت می کند تا دوام عمل خویش را تضمین کند.(شکوهی،1373) جان دیویی می گوید کلاس درس باید آیینه جامع ، وسیع و آزمایشگاهی برای یادگیری زندگی واقعی باشد . وهسته اصلی جریان تدریس باید ترتیب شرایط ومحیطی باشد که دانش آموز بتواند در آن به تعامل بپردازد. (به نقل از جویس،1371)ژان پیاژه نیز معتقد بود که تصورات واعمال منطقی ذهن وبطور کلی هوش آدمی زاییده اعمالی است که شخصا انجام می دهد.(شاتو،1372)همچنین معتقد بود که اگر دانش آموز برای رسیدن به حقیقتی سه روز وقت صرف کند تا آن را شخصا کشف کند بصرفه تر از آن است که همان حقیقت را دریک ربع ساعت برایش توضیح دهیم.(شکوهی،1363) ادوارد کلاپارد نیز بر اساس "نظریه تعلیم وتربیت تبعی" خویش می گوید کودک باید به عنوان هسته مرکزی برنامه ها وروشهای آموزشی در نظر گرفته شودوتربیت خود به عنوان انطباق تدریجی فرایندهای ذهنی با اعمالی که زائیده خواسته های معینی هستند ملحوظ گردد.(شاتو،1372) روانشناسان شناختی در فرایند یادگیری به دانش آموزان چون پردازش کنندگان اطلاعات می نگرند. کسانی که تجربه می کنند ، برای حل مسائل به جستجوی اطلاعات می پردازند و در ساختار ذهن خود آنچه را برای حل مسائل جدید مفید تشخیص می دهند ، به کار می برند ."ساخت گرایان" نیز به نوعی از این نگرش حمایت می کنند . به اعتقاد آنها یادگیری همیشه یک فرایند فعال ادراک حاصل از تجربه است و این فرایند بسیار تحت تاثیر معرفت قبلی قرار دارد . در نتیجه در هر موقعیت تدریس- یادگیری سطح اشتراک معلم و دانش آموزان تعیین کننده میزان و کیفیت یادگیری است .(شعبانی،1382)
هولفیش واسمیت به نقل از شریعتمداری(1371) ازکسانی هستند که بر نقش آموزش دربالا بردن ظرفیت افراد وهمچنین توانایی تجزیه وتحلیل اطلاعات،افکار،عقایدوارزشهای آنها تاکید دارند.آنها شناخت راتنها محصول تعامل محیط وحواس نمی دانند،بلکه آن را نتیجه تجربه وتعامل می دانند. به اعتقاد "آیزنر"، تنها هدف تعلیم و تربیت بایدتقویت مباحثه ومناظره در کلاس باشد . معلمان باید بیشترین فرصت را برای تحقق چنین اهدافی در اختیار دانش آموزان قرار دهند مدارس باید تفکر دانش آموزان را در زمینه آنچه می بینند ، می شنوند و می خوانند پرورش دهند . در تدریس تعاملی یا فعال ، یادگیری امری شخصی درونی و در بیشتر موارد اختیاری و آگاهانه است که خود یادگیرنده ، بدون کمک یا با کمک یاددهنده ، آن را انجام می دهد.امروزه تحقیقات در زمینه فرآیند یادگیری عمقی و درونی شده ، این حقیقت را تاییدمی کند که یادگیری در فراگیران نتیجه درگیری واقعی بین یادگیرنده و تجربه مورد مطالعه است . به عبارت دیگر ، یادگیرنده باید همان گونه که تجربه یادگیرنده را تغییر می دهد بر تجربه اثر بگذارد و آن را تغییر دهد .
پیاژه در زمینه ماهیت یادگیری در کودک معتقد است که با نگاه کردن به یک شی نمی توان درباره آن چیزی آموخت ، مگر آنکه یادگیرنده به صورت فعالانه با آن شی دست ورزی کند وبر آن فعل و انفعالات مداومی انجام دهد . پیاژه یادگیری در انسان را نتیجه تعامل دو فرایند درون سازی و برون سازی می داند که سبب پدید آمدن ساختهای جدید شناختی می گردد . (کریمی،1373)
در ابتدای این قرن جان دیوئی معلمان را تشویق کرد که برای بررسی وحل مسئله دانش آموزان را به گروه هایی تقسیم کنند.در دهه 1960 میلادی مورتون دوچ که مثل دیوئی ادانشکده تربیت معلم در دانشگاه کلمبیا بود،نیز کار خود را باتحقیق وترویج مدل های همیاری در یادگیری شروع کرد.پژوهش در مورد همیاری در یادگیری در دهه 1970 میلادی نیز ادامه داشت.ودر دهه 1980 تهیه مدلهایی که بهترین آموخته ها را از پژوهش عملی کند،مورد توجه بسیاری از استادان دانشگاه واقع شد.راجر ودیوید جانسون در دانشگاه مینه سوتا،رابرت سالوین در دانشگاه جان هاپکینز در بالتیمور مری لند،نیل داویدسون در دانشگاه مری لند و اسپنسرکاگان که پیش تر در دانشگاه کالیفرنیا در ریورساید بود واکنون مدیر منابع برای معلمان در سان جوان کپیستراتو کالیفرنیاست،نامدارترین چهره های این گروه اند.افراد بسیار دیگری نیز در به وجود آوردن مجموعه روبه رشد تحقیقات وتجارب عملی یادگیری از طریق همیاری سهیم اند،ازجمله می توان از نانسی وتئودورگریو،الیوت آندرسون،نانسی شندویند،اسکلومو وییل شاران و پاتریشاروی نام برد.(الیس و والن،1379)
تحقیقات زیادی وجود دارند که اثربخشی الگوی تعاملی را در بهبود روابط میان گروهی،سیالی کلام ،سیال سازی ذهن وعزت نفس،تفکر سطح بالا،نگرش وانگیزش نشان می دهند.(اسلاوین،مک کیچی وکولیک به نقل از شعبانی،1382)
بنابراین ، می توان چنین نتیجه گرفت که کودک تنها زمانی چیزی رابه طور درونی شده و عمیق یاد می گیرد که به طور خود آگاه و فعالانه در آن به فعالیت ذهنی و عینی بپردازد و خود از آن کوششها نتیجه گیری کند. همه این مبانی نظری ودهها پژوهش دیگر ضرورت استفاده از روشهای فعال وتعاملی تدریس را مشخص می نماید.امید است بکارگیری این روشها مدنظر کلیه معلمان عزیز وهمکاران گرامی قرارگیرد.تا شاهد کلاسهای درس پرجنب وجوش ودانش آموزانی فعال و پویا باشیم.
عزت نفس و روش های افزایش آن در دانش آموزان
یکی از دلایل عمده بسیاری از اختلالات رفتاری و شخصیتّی در کودکان و نوجوانان، ضعف در اعتماد به نفس و احساس خودارزشمندی (عزت نفس) است، بنابر این امروزه در اصلاح و درمان بسیاری از این اختلالات، پرورش و تقویّت احساس عزت نفس و اعتماد به نفس و مهارتهای فردی و اجتماعی آنان، نقش بسزایی ایفا می کند. از این رو با توجه به اهمیّت عزت نفس در رشد شخصیت و سلامت روانی کودکان و نوجوانان، در جهت تقویت و افزایش آن، موارد زیر به والدین و دست اندرکاران تعلیم و تربیّت توصیه می شود:
1-روحیه دینی و ایمان مذهبی را در کودکان و نوجوانان تقویت کنید.
2- سعی کنید در برخورد با کودکان و نوجوانان، توانمندی های آن ها را مورد نظر قرار دهید، نه ناتوانی ها را.
3- زمینه کسب تجربه های خوشایند از فعالیت های مستقل و آزاد را برای آن ها فراهم کنید.
4-تجربه های موفقیت آمیز آنان را افزایش دهید.
5-قدرت تحمّل کودکان و نوجوانان را برای مواجه شدن با ناکامی های احتمالی افزایش دهید.
6- رفتار مصمّم و مطمئن و در عین حال مطلوب کودکان و نوجوانان را تقویت کنید.
7- کودکان و نوجوانان را در کنترل احساسات و عواطف خود یاری دهید.
8-مهارت های اجتماعی کودکان و نوجوانان کمرو و فاقد اعتماد به نفس را افزایش دهید.
9- آنان را با الگوهای رفتاری مطلوب آشنا کنید.
10-از انجام هر گونه رفتار تنبیهی و تحقیرآمیز درباره ی دانش آموزان خودداری کنید.
11- از مقایسه کردن دانش آموزان بپرهیزید و تفاوت های فردی را مورد نظر قرار دهید.
12-در برخورد با کودکان و نوجوانان، ملایم و منطقی باشید.
13- اجازه ابراز وجود را به دانش آموزان خویش بدهید و به نظریات آن ها احترام بگذارید.
14- نظریات خویش را به دانش آموزان تحمیل نکنید و آن ها را به صورت ساده و عینی، قابل لمس و درک برای آنان توضیح دهید.
15- به دانش آموزان درحد توانایی هایش مسئولیت بدهید.
16- در انجام کارهای روزانه، آن ها را هدایت، ارشاد و تشویق کنید.
17- به آن ها در حد لزوم اجازه فعالیّت و بازی دهید.
18-در برخورد با آنان حالت پذیرندگی، و نه طردکنندگی داشته باشید.
19- از وابسته کردن بیش از حد دانش آموزان به خودتان بپرهیزید.
20- آن ها را هیچ گاه با موضوعات خرافی نترسانید.
21- بین دانش آموزان تبعیض قائل نشوید و با آنان یکسان رفتار کنید.
22-هر چه که آن ها می خواهند به راحتی و سریع در اختیار شان نگذارید، به او فرصت دهید تا ارزش به دست آوردن و لذّت استحقاق داشتن را درک کند.
23-نسبت به احساسات و عواطف کودکان یا نوجوانان خود، بی تفاوت نباشید، آن ها را به گرمی بپذیرید و تا حد امکان آن ها را یاری کنید.
24-با آن ها همانند دوستان صمیمی رفتار کنید.
25-توجه داشته باشید که مشاجرات لفظی در خانه (میان پدر و مادر) در روحیه یا رفتار کودک یا نوجوان منعکس می شود.
26-به سرگرمی ها و تفریحات مناسب در زندگی کودکان اهمیت دهید و نسبت به آن ها بی تفاوت نباشید.
27-محبّت شما نسبت به فرزندتان به صورت تظاهرات سطحی ابراز نشود. خالص ترین و سالم ترین محبت در تلاشی که به طور روزمره برای اعطای اعتماد به نفس و استقلال به فرزندتان به عمل می آورید، جلوه گر می شود.
28-در محبّت کردن به کودکان، راه افراط یاتفریط را در پیش نگیرید، محبت متوسط توأم با صمیمیّت، اثر فراوانتری دارد.
29- به فرزندتان احساسی بدهید که بداند دوست داشتنی و قابل احترام است، اما هرگز با او نوزادوار رفتار نکنید.
30-توقعات کودکان را در حدّ معقول و درست برآورده سازید.
31-هیچ گاه آن ها را با القاب نامناسب صدا نزنید و از مسخره کردن آن ها به طور جدی بپرهیزید.
32- در پرورش استعدادهای بالقوه دانش آموزان جدیّت به خرج دهید.
33-در شرایط آموزشی، بر فعالیت دانش آموزان در یادگیری تأکید شود نه بر پیشرفت آنان، زیرا تأکید بر فعالیت یادگیری، به جای تأکید بر درستی و نادرستی پاسخ، برانگیزنده ی کوشش های دانش آموزان است.
34-رقابت میان دانش آموزان برای کسب نمره کاهش یابد. تحقیقات نشان داده است، در موقعیّت های آموزشی که میان دانش آموزان رقابت وجود دارد، حتّی دانش آموزانی که عزّت نفس بالایی دارند، با شکست روبه رو می شوند و به دنبال آن انتقاد از خود در آن ها افزایش می یابد.
35- برای آن که کودکی با عزّت نفس بالا پرورش دهیم، باید خود دارای عزّت نفس شایان توجّهی باشیم
عوامل موثر در اجرای روشهای فعال تدریس
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
